İSLAM KURUMLARI ACIKOGRETIM KONU ÖZET SINAV TARİH SORU CEVAP İLAHİYAT VS. Tefsir Tarihi Ve Usulü -arapca-hadis-islam ibadet es-islam inanç es-islam ahlak es-temel bilgi tek-islam tarihi-islam sanat tar.-islam edebiyatı-islam kurum med.-islam hukuku

http://www.facebook.com/photo.php?fb...e=3&permPage=1

İslam kurumları

 1. ünite

1: İnsan davranışlarını hem hürriyete kavuşturan hem de sınırlandıran gruplaşmalara ve bölünmelere yol açan değişken sosyal örgütt nedir?
(toplum)
2: kaç tür sosyal ilişki vardır.isimleri nelerdir?
(2 tür ilişki vardır.1)Fiziki İlişki: 2)Sosyal İlişki)
3: Menfaat birliği meydana getiren fertlerin bu birliği yürütmek için kurdukları veya kurulmuş olarak buldukları usullere ne denir?
(kurum)
4:kültür kelimesini İlk defa insan zekasının oluşumu ve gelişimi manasında kullanan kişi kimdir?
(voltair)
5: kültür kelimesine karşılık Arapça kelime olarak Hars ve Ekin kelimesi kullanan kişi kimdir?
(ziya Gökalp)
6: Medeniyetin Batı dilindeki karşılığı nedir?
(Civilisation)
7: Medeniyet ilk defa civilisation kelimesine karşılık kim tarafından kaç yılında kullanılmıştır
(Sadık Rifat Paşa tarafından 1838 yılında kullanılmıştır.)
8: kime göre kültür:İman bilgi sanat ahlak örf ve adetleri insanın maharet ve alışkanlıklarını ifade eden karmaşık kavramdır.
(taylor)
9:kültürü Varlığımızın yapısını belirleyen maddi- manevi unsurlar birliğidir. Olarak tanımlayan kişi?
(E.Sapir)
10: Milli kültürü bozulmuş milletlere ne denir.
(DEJENERE MİLLETLER )
11: İnsan eliyle yapılanları kapsayan kültür unsuru nedir?
(maddi kültür unsuru)
12: İnsanın sosyal ve psikolojik ihtiyaçları hangi kültür unsurudur?
(manevi kültür unsuru)
13:manevi kültürün en önemli öğesi nedir?
(dil)
14:batı medeniyeti …….. eski yunan medeniyeti ………….. hint medeniyeti ……………….. öenm vermiştir..boşlukları doldurunuz
(materyalist,akılcı,mistik)
15: ihtiyaçları zaruri/tabii hâci ve kemâli/tahsini olmak üzere 3’e ayıran kişi kimdir
(İbn Haldun)
16:bir medeniyetin doğuşunda ve yayılışında ilk temel unsur nedir?
(insan)
17: Medeniyetlerin Doğuşuna İlişkin Teoriler nelerdir?
(gelişme teorisi ve yayılma teorisi)
18: Biyolojik evrimin kültüre uygulanmasını konu edinen teori hangisidir?
(gelişme)
19:hangi görüşü benimseyenler İnsanı yeni bir şey keşfetmekten çok taklit etme eğiliminde olduğunu düşünürler
(yayılma teorisini)
20: “ Rönesans’ı İslamiyete borçluyuz” sözü kime aittir?
(bodley)
21: ordunun düşmanla ilişkisi ne tür ilişkidir?
(zıt ilişki


2.ÜNİTE……
1:medeniyet kelimesi ilk olarak hangi kaç yılında nerede kullanılmıştır?
(1757 yılı fransa)

2: Bir topluluğun yaşam tarzı maddi- manevi değerler toplamı insanın kendini idare etme yoluna ne denilir.
(kültür)
3: Bilim-sanatın gelişmesi hayat standartlarının yükselmesi niteliğin artması manasına gelen kelime nedir?(ibn haldun)
(hadaret)
4: İnsanların yeryüzünün yerleşimine uygun yerinde toplu olarak yaşayan biribirlerine yardımcı olup toplumsal hayat yaşamaları anlamında kullanılan kelime nedir?(inb Haldun)
(umran)
5: Medeniyetlerin çatışması teziyle medeniyetlere hizmet ettirme amacına yönelik politik malzeme olarak yaklaşan kişi kimdir?
(Samuel P. Huntington)
6:medeniyetin doğuşunda etkili olan faktörlerin başında ne gelir?
(insan unsuru)
7:sasanilerin kaç sınıfı vardır bunlar nelerdir?
(Sasanilerde 4 sınıf vardı:
1- Din adamları
2- Bürokratlar
3-Askerler
4- Halk)
8: Batı Avrupa Dünya görüşünün temellerinden birini oluşturan tanrı devleti isimli eser kime aittir?
(Hippolu Augustin)
9:hindistandaki en yaygın dinler nelerdir?
(Budizm-jainizm)
10:Mekke şehrinin kaç yılından beri varlığını devam ettiği ileri sürülmektedir?
(M:Ö 1871)
11: Suriye- Yemen ticaret yolu üzerinde geçit konumunda olan şehir neresidir?
(medine)
12:mekkede hangi dinlere inanalar ehli kitap olarak anılırdı?
(Hristiyanlık-yahudilik)
13:cahiliye dönemindeki halk kaç sınıfa ayrılır bunlar nelerdir?
(3 sınıfa ayrılır. Hürler, esirler, mevali)
14: Topluma zarar veren insanları cemiyet harici bırakmakla cezalandırmak anlamındaki ifade nedir?
(tard ve hal)
15: = Mekke’de kasten işlene ve cezası kısas olan suçların dışındakilere tazminat ödenirdi. Bu miktarları tespit etme görevine ne ad verilir?
(eşnak)
16: En fazla önem ifade eden kan diyetlerinde ödenen tazminat miktarı nedir?
(100 deve)
17: Katili bilinmeyen bir ölünün ölü olarak bulunduğu yer halkından 50 kişinin onu öldürmedikleri ve öldürüleni bilmediklerine Kabe etrafında yemin etmelerine ne ad verilir?
(kaseme)
18: Medeniyetin zıtların çatışmasından kaynaklandığını savunanlar kimlerdir?
(Hegel ve Marks)
19: Medeniyetler kendilerini meydana getiren bütününün katkılarıyla oluşur.sözü kime aittir?
(toynbee)

ÜNİTE 3
1.islam dOğuşu ve gelişimi aşamasında kaç farklı kültür ve medeniyetle karşılaşmıştır?
-4.. roma,iran,hind,çin
2.Günümüzde ağırlıklı olarak hangi medeniyetler görülmektedir?
-batı medeniyeti,islam medeniyeti

3.islam medeniyeti kimle başlamıştır?
-Hz.peygamber(sav)
4.islam kuruluş ve gelişmesinde en çok kimlerin katkısı olmuştur?
-Araplar.Türkler,İranlılar
5.osmanlı devletinde sıkıntıya düşen insanların haklarını korumak ve onlara yardım için teşkilatlanmış kurumlara ne ad verilir?
-vakıf
6.islam medeniyetinde çiçek açma çağı olarak nitelenen dönem hangi yüzyıldadı?
-10.yüzyıl
7.osmanlı döneminin 15. ve 16. asırlarında ilmin her alanı ile meşgul olan bilginlerin meydana getirdikleri eserler nedeniyle bu asırlar ............. denmektedir. 
-Türk asırları
8.Osmanlı siyaset düşüncesinde varılması gereken en önemli gaye nedir?
-adalet
9.herhangi bir sebebten dolayı kendi haklarını koruyamayacak durumda olan insanların haklarını korumak ve onlara gelebilecek maddi-manevi zararlara engel olmak için yapılan faliyetlere ne denir?
-insan haklarını koruma
10.günümüzde haksızlıklar ve yapılan keyfi muamelelere engel olmak için kurulan örgüt?
-sivil toplum örgütü
11.cahiliye devrinde haksızlıkları engelemek için kurulan kurum?
-hilfü'l-fudul
12. fazıl ve iyi insanların yemini anlamına gelen hilfu'l-fuful a, bir çeşit mezalim olduğunu kabul eden islam alimi kimdir?
-maverdi
13.''yahudilerin toptan öldürüldüğü ve engizisyon mahkemelerinin ölüm saçtığı bir devirde osmanlı idaresi altında bulunan çeşitli dinlere bağlı kimseler barış ve uyum içinde yaşardı'' diyen kimdir?
-Gibbons


4. ÜNİTE
1.insanları bilgi elde etmeye sevk eden en önemli etkenler?
-merak ve öğrenme
2.müslüman milletler ,kendi milli ve kültürel özellikleri kuran ve sünnetin ışığında kendi medeniyetlerini bütünleştürerek hangi olguyu meydana getirmişlerdir?
-islam medeniyeti
3.islam medeniyetinde ilk ilmi faliyetler ne zamn başlamıştır?
-emeviler zamanında
4.ilmi faliyetlerin yapıldığı yerler arasında ilk olarak nereler vardır?
-mescitler
5.tercüme faliyetleri hangi zamanında başlamıştır?
-abbasiler
6.tercüme faliyetlerinin yapıldığı yer ?
-beytü'l-hikme
7.Doğunun matematikte en önemli devrini açan kişi?
-Muhammed bin Musa el-Harzemi
8.islamın ilk filozofu sayılan kişi?
-el-Kindi
9.Doğunun Aristosu ünvanını alan kişşi?
-Farabi
10.karahanlılardan ünümüze ulaşan en önemli eser hangisidir?
-Kutadgu bilig
11.Kutadgu Bilig kim adına yazılmış eserdir?
-Tamgaç Buğra Han

12.Türkçenin güzelliklerini yabancılara özellikle de araplara göstermek için yazılan ve Abbasi halifesi Muktedi Bilah' a sunulan eser hangisidir?
-Divanu Lügati't Türk/Kaşgarlı Mahmud
13.nasihatname türünde yazılmış olan Atabetü'l-Hakayık kimin eseridir?
-Edip Ahmet b. Mahmud Yükneki
14.ilk selçuklu medresesi kimin döneminde nerede kurulmuştur?
-Tuğrul Bey döneminde Nişaburda
15.asıl teşkilatlı öğretim müesseseleri kim tarafından yaptırılmıştır?
-Nizamülmülk tafafından(niizamiye medreseleri)
16.ilk selçuklu hastanesi hangisidir?
-Bimaristan (nişaburda nizamülmülk tarafından yaptırıdı)
17.Melikşah adına 1 Mart 1079 u başlangıç olarak kabul edilen takvim?
-Celali takvimi
18.şehirlerin enlem ve boylam dereceleri,kıble yönlerini gösteren zic-i sancari yi tertipleyen ilim adamı?
-Ebu Mansur Abdurrahman Hazini
19.Türk uyarlık tarihinin rönesansı kabul edilen dönem?
-Timurlular dönemi
20.anadoluda kurulan ilk medreseler kim zamanında görülmeye başlandı?
-II. Kılıç Arslan
21.anadolu beylikleri döneminde tıp dalındaki en önemli eser adı ve yazarı?
-İshak b. Murad/müntehab-ı şifa-i tıb(hülasatü't tıb)
22.osmanlı döneminde yazılan eserler hakkında bilgi edinmek için yazılan eser ve yazarı?
-eş-şakaiku'n-numaniyye/Taşköprülüzade
23.islam medeniyyeti avrupaya ilk defa hangi ülke üzerinden adım attı?
-ispanya
24.bilgin hükümdarlar dönemi olarak bilinen dönem?
-timurlular dönemi
25.islam alimlerinin ilmi faliyetleri hangi dönemde başlamıştır?
-ilk 3 halife zamanında

İSLAM SANAT TARİHİ ACIKOGRETIM KONU ÖZET SINAV TARİH SORU CEVAP İLAHİYAT VS. Tefsir Tarihi Ve Usulü -arapca-hadis-islam ibadet es-islam inanç es-islam ahlak es-temel bilgi tek-islam tarihi-islam sanat tar.-islam edebiyatı-islam kurum med.-islam hukuku

 islam sanatları tarihi

 1.ünite notları

---

*sanatın sözlük anlamı: el alışkanlığı ile yapılan
-ustalık
-hünerle yapmak
-eser yaratmak

*plastik sanatlar: resim heykel ve mimarlıktır..

*bir sanatı yapmak için geçerli bilgi ve hünere sahip olan kimseye kimseye sanatkar usta veya artist denir

*zanaat, sınaat, sanaat kelimesinden bozulmuş insanların maddi ihtiyaçlarını karşılamak için el emeği ve becerisi ile yapılan ve sanat özelliği olmayan iş anlamında kullanılmıştır..

*sanat kelimesinin ilk dönemlerdeki tanımının içine giren sanat dalları mimarlık heykel ve resimdir..

2.ünite notları

---

*hz.muhammedin bütün faaliyetlerinin merkezi olan ve daha sonra genişletilen ve velid zamnında (712) avlu etrafında sütunlar ve düz çatı ile örtülü hale getirilen mescidi nebi ilk camilere örnek olmuştur..

*emevi devri mimarisi ilk camileri..
-basra camii
-kufe camii
-amr camii
sidi ukbe camii

*mescidi aksa:
-702 yılında halife abdülmeliğe aittir kudüstedir..
-780 yılında değişiklik geçirmiş ve haçlılar saray haline getirmiştir..
-selahattin eyyübi tarafından tekrar alınıp camiye çevrilmiştir..

*şamdaki emevi camii:
-halife I.velid zamanında 705-715 yılları arasında tamamlanmıştır..
-eskiden bulunan bir roma tapınağı ile bir bizans bazilikasının yerine inşa edilmiştir.

*işlem sanatının ilk anıtsal yapısı abdülmelik tarafından 691 yılında kudüs hareminde yaptırılmış olan kubbetüs sahradır..

*emevi devri farklı mimari yapı ürdündeki kusayru amre'dir..

*abbasi devrinde en önemli mimari gelişme yeni samerra şehrinin kurulması olmuştur..

*yeni samerrada dünyanın en büyük camilerinden biri mütevvekiliye camii yaptırılmıştır. yaptıran halife mütevvekkildir..

*islam sanatı içinde bilinen ilk türbe kubbetüs suleybiyyedir..

*abbasi devrinin en büyük saraylarından biri olan cevsaku'l hakani samerrada halife mutasım tarafından türk beyi artık ebu'l feth b.hakan için yaptırılmış fakat çok beğendiği için kendi kullanmıştır..

*damganda tarıhane camii ile isfahanın doğusundaki nayin cami iran sahasında abbasi sanatını temsil eden 2 önemli eserdir..

*batı islam sanatının en önemli ürünlerinden biri endülüsteki I.Abdurrahmanın başlattığı kurtuba camiidir..

*ispanyada beni ahmer devletinin merkezi gırnatadır.. gırnata emirlerinden kalan en önemli yapı 14 y.y kalma elhamra sarayıdır..

*mısırda ilk bağımsız müslüman türk devlerinin kurucusu tolunoğlu ahmed, kahireden 100 yıl kadar önce el katayi adını verdiği şehri kurmuştur..

*mısırda 969 dan itibaren fatımilerin egemenliğine girmiştir.. mehdiye ve kahrevandan sonra kerpiç surlarla çevirdikleri kahireyi kurarak merkez yapmışlardır..

*mısırda kitabesinde zaviye adı geçen el cüyuşi camii önemli bir yapıdır..

*mısırdaki ilk türbeler seb abenat(yedi kızlar) adı ile tanınan türbelerdir..

*suriyede medreseler selçuklu ve zengi geleneğine bağlıdır..

*karahanlılar devri mimarisinde kerpiç ve tuğlanın birlikte kullanıldığı buhara yakınındaki hazar camiidir..

*buharadaki yapıların çoğu arslan han tarafından yaptırılmıştır..

*geometrik kufi kitabelerin bulunduğu camii namazgah camiidir..

*erken tarihli islam türbelerinden ilki samerada kubbetü-s suleybiye ve buharada samanoğlu türbesidir..

*gazneliler en parlak dönemini sultan mahmud zamanında yaşamıştır..

*en önemli gazneli camii leşker-i bazar ulucamiidir..

*büyük selçukluların anıtsal cami mimarisindeki ilk örneği melikşah devrinde yaptırılmış isfahan mescid-i cumaadır..

*selçuklu mimarisinin iranda en önemli camilerinden biri zevvare cuma camiiisidir..

*büyük selçuklu mimarsinin şaheseri olan yapı merv'deki sultan sencer türbesidir..

*büyük selçuklu kervansaraylarının en tanınmış olanı ribat-ı şeriftir..

*timurlu mimarisinin bütün ihtişamını yansıtan yapılar topluluğu şahı zinde ve semerkatta kusem b. abbasın türbesi etrafında oluşan yapılardır.. içindeki önemli yapı musa paşanın türbesidir..

*timurun gur-i mir adıyla bilinen türbeside önemli türbeler arasındadır..

*timurlar döneminde yaptırılan camiler uluğ bey in semerkant buhara medreseleridir.

*safevi devri mimarsinin en önemli örnekleri şah I.Abbas döneminden kalmadır..

*safevi devri mimarisinde mescidi şah islam mimarisinin en güzel eserlerinden kabul edilmektedir..

*safevi devri mimarisinde maderi şah medresesi ile erbilde şeyh şafi külliyesi önemli eseleri arasındadır..

*safevi devri mimarisinde 1600 tarihli Allahverdi han köprüsü ile puli hacu köprüsü bu devrin önemli su mimarisi eselerindendir..

*hint islam mimarisinde Delhi'nin kut minarı şaheserlerden biri sayılır..

*hindistanda türk mimarisinde agrada tac mahal şah cihan tarafından yaptırılmış önemli bir eserdir..

*mısırda türk memlükleri mimarisinde ilk orjinak eser baybars camiidir ve kahirededir..

*sultan baybars köprü, su makemi abbasi halifelerinin tübelerini ve iskenderiyedeki kasrü'l übeyr gibi önemli eserler yaptırmıştır..

*sultan baybars dönemminde zahiriyye medresesi yıkılmıştır..

*artuklu mimarisinde silvan ulucamii önemli bir yere sahiptir..

*mardin hatuniye medresesi en erken açık avlulu anadolu medresesi olarak önemli yere sahiptir..

*kubbetüs sahrenin islam mimarisi içindeki yeri ve önemi 681 yılında kudüste 2.bir hac yeri olarak yapılması..

*kuzey afrika ve ispanya ile mısırda islam mimarisinin ilk döneminde inşa edilmiş olup sivil mimaride o coğrafyayı etkileyen en önemli yapı kurtuba camiidir..

*karahanlı mimarisinde önceki araştırmaları birleştiren ve ileriki gelişmelere örnek olan cami ZEVVARE CUMA CAMİİsidir..

*kaya daki tek tek kubbeli selçuklu mescidlerinin hazırlık mekanlarının son cemat yeri öncüleri olmaları özellikleri önemlidir..

3.ünite notları

---

*osmanlılar mimari çalışmalarında bizanstan selçuklu ve beylik mimarisinden etkilenmiş faydalanmıştır..

*mimar sinanın hayatını ve yaptığı eseleri “sai çelebi” tezkiretü’l beyan eserinden belirtmiştir..

*sultan ahmet camii mimarı sedefkar mehmet ağanın hayatını cafer ağa kaleme almıştır.eserin adıda risale-i mimarriyye’dir..

*hassa mimarları: devletin ve padişahtan başlayarak sultan ve vezirlerindiğer devlet adamlarının vakıfların inşaat işlerini yürütmekle sorumlu idiler..

*hassa mimarları ocağı XIX.yüzyıl ortalarına kadar devam etmiş ve II.mahmutun devrinde şehreminlik
Ve mimarbaşılık hizmetleri birleştirilerek EBNİYE-İ HASSA MÜDÜRLÜĞÜ kurulmuştur.. daha sonrada bu kuruluş ticaret ve nafia nezaretine bağlanmştır..

*osmanlı şehirlerinde ve kasabalarında cami merkez olmak üzere birbirine bağlı yapılar topluluğuna külliye(manzume) denir.. ana yollar üzerlerindekine ise menzil denir..

*içerikte sınırlı yapılar bulunan külliyelere örnek bursada yıldırım yeşil ve muradiye külliyeleridir..

*istanbulda ilk yapılan külliye fatih külliyesidir mimarı Atik sinandır..

*fatih külliyesinden 16 yıl sonra II.beyazid amasya edirne ve istanbulda 3 külliye inşa etmiştir.
Edirnedeki beyazid külliyesindeki tımarhane önemlidir.. sultan II.beyazıdın türbesi istanbuldaki külliyesindedir..

*osmanlı camiisinin asıl klasik çizgi kararlara ve kıvama varması edirne 3 şerefli camii ile ortaya çıkmıştır..

*asitane tekke zaviye ve dergahların en büyük merkezlerdir… büyük asitane örneği konya mevlevihanesidir..

*ilk osmanlı hastanesi bursa yıldırım darüşşifası istanbuldaki ilk hastane fatih külliyesinde idi… II.beyazidin edirnedeki darüşşifası daha çok akıl hastaları için kullanılmıştır..

*imaret:aş pişirilip dağıtılan yerlerdir.. tabhane ise misafir hanedir..

*hassa mimarları ocağında mimarbaşından sonra gelen en büyük rütbe SU NAZIRLIĞIDIR..

*istanbulda külliyenin en gelişmiş örneği kanuni sultan süleymanın süleymaniye külliyesidir..

*osmanlı mimarisinde mimari dönemli 4 e ayrılır..

-bursa ve edirne dönemi
-klasik dönem (*sinan öncesi klasik dönem, * m.sinan dönemi, * sinan sonrası klasik dönem)
-yabancı etkiler dönemi (*barok dönemi, ampir-art novvea)
-milli mimari dönemi- neo klasik
*osmanlı mimarisinin cami tipolojisinde klasik çağa damgasını vuran tip BURSA VE EDİRNE DÖNEMİNDE ortaya çıkmıştır..
*osmanlı mimarisinde ulucamii tipi daha çok BURSA VE EDİRNE DÖNEMİNDE görülür..
*Büyük programlı külliyelerin yapıldığı merkezi kubbe ve mekan ilişkisinin çözüme ulaşıldığı dönem SİNAN ÖNCESİ KLASİK DÖNEMDİR..
*osmanlı devletinin her dönemde kanuni sultan süleyman ile zirvede olduğu dönem SİNAN DÖNEMİ İDİ
*osmanlı mimarisinde büyük külliyeler sinan öncesi klasik dönemde görülmektedir..
*osmanlı mimarisinde en büyük eserler mimar sinan döneminde görülür..
*BAROK DÖNEMİ akımı artık klasik osmanlı mimarisinin prensibinin bırakılarak yeni bir biçime dönüşüldüğünün en güçlü ifadelerinden biridir..
*türk ampir dönemi daha sade görünüşlü cephelerin ortaya çıkardığı dönemdir..
*osmanlı mimarisinin özelliği SADELİĞİDİR..

4.ünite notları

---

*hattatlara verilen en eski isimler katip, muharrir, verraktır.
*islamın doğuşunda meşk ve cezm adıyla 2 ayrı forumda yazı bilinmekteydi.
*hz.peygamber mescidi nebevinin suffe denilen bölümünde ashabına bizzat ders vermiş okuma ve yazma yaygınlaştırılmış ve kurumsallaştırılmıştır..
*geometrik yazı farklı dönemlerde en fazla işlendiği bölgeye nispetle mekki medeni ve son olarak kufi adını almıştır..
*geometrik yazı taş üzerinde meşk hattı ise devlet kurumlarında günlük işlerde ve mektuplarda kullanılmıştır..
*peygamberin vefatından önce yazıya geçirilmiş ezberlenmiş olan ayet ve surelerin 2 kapak arasında toplanıp güvence altına alınması hz.ebubekir zamanında olmuştur..
*hz.osman devrinde zeyd b. sabitin başkanlığında mekki medeni hatla siyaha yakın koyu renkkle mushaflar parşömen (deri )üzerine yazılmıştır..
*hz.osman kuran sayfalarını çoğaltarak kitap haline getirmiştir.
*hüsn-i hatla yazan emeviler devrindeki ilk celi yazı hattatı halid b. ebü'l heyyacdır..
*emevi sarayında ücretle çalışan ve mushaf yazan malik b. dinarda adı geçen önemli hattatlardandır..
*emevi devrinde yetişen ilk büyük yazı ıslahatçısı Kutbe el- muharrir dir..
*arap hattının aslı fenike yazısına dayanan onun daha gelişmiş şekli olan nabati yazıya bağlanır..
*mevzun ve asli harfler emevilerin son abbasilerin ilk zamanlarında I.ve II.yüzyılda ortaya çıkmıştır..
*arap alfabesindeki imla problemiyle ilgili ilk ciddi çalışmayı yapan ebü'l esved ed düelidir..
*dönem olarak ise abdülmelik b. mervan zamanıydı..
*arap alfabesi ve imlasında en önemli ıslahatı yaparak bugünkü harekeleme usulünü ortaya koyan halil b. ahmeddir..
*abbasiler zamanında dahhak adlı bir hattat kutbenin yapılarını daha da güzelleştirmiştir..
*11 yazının kurallarını koyan mem'un'un güçlü saray hattatı ahvel el muharrirdir..
*abbasi döneminin 2 büyük hat üstadı abbasi veziri ibn mukle ve kardeşi ebü abdullah el hasandır..
*ibn mukle aklamı sitte belirlenmesinde ilk önemli reformları yapmıştır..
*ibnül bevvab aklamı sittede tespit ettiği estetik kaideleri daha ince geometrik nispetlere bağlamış 2.büyük hattatır..
*ibnül bevvabtan sonra aklamı sitteyi farklı biçimde ortaya koyan sanatkar yakut el müsta'sımdır..
*aklamı sitte diye bilinen islami yazıları gelişme sırasına ve gruplarına göre tevki-rika, muhakkık, reyhani, sülüs, nesih yazılarıdır..
*küfi islam doğuşundan itibaren mushaf yazımında kullanılan kitabe ve tezyinatında kullanılan celi şekline verilen isimdir..

*kufi uslupları:
-cahiliye dönemi kufisi (cezm)
-asrı saadet kufisi(mekki, medeni)
-celi küfi
-tezyini ve çiçekli kufi
-örgülü kufi
-ma'kır, bannai, satanci
*tevki-rika:hat sanatında sultanlara ait büyün belgelerin yazıldığı yazı çeşididir.
*celi yazı her yazının tabii büyüklüğünden daha iri yazılara verilen addır..
*sultan mehmed zamanında aylıklı sanatkarların çalıştığı ehl-i hiref adı verilen bir teşkilatın varlığı bilinmektedir..
*osmanlı hat ekölünün temeli büyük ölçüde amasyada atılmıştır..
*hilye-i şerif düzenleyen ilk hattat hafız osmandır..
*ta'lik istanbulun fethinden sonra osmanlı meşihat dairesi ve ilmiyye sınıfının resmi yazısı olmuştur..
*divani yazı tevki ve ta'lik hususiyetleri taşır..
*osmanlı padişahlarına ait en eski tuğra örneği sultan orhan tuğrasıdır..
*osmanlı 2 rik'a uslubu geliştirilmiştir..
-babıali memuralrından mümtaz efendinin eski rikası (babıali rikası)
-izzet efendi uslubu..
*osmanlı ta'lik ekolünün kurucusu yesarizade izzet efendidir.. en güçlü üstatları sami efendi ve talebeleridir..
*hz.osman devrinde çoğalan mushaflar MEDENİ hatla yazılmıştır..
*mevzun ve asli hatlar müsenna yazı tarzından geliştiği kabul edilmiştir..
*hat sanatında birbirini takip eden ve aklamı sittenin doğmasında ve gelişmesinde rol oynayan üç üstad
-ibn mukle, ibnül bevuda, yakut el müta'sım..

*osmanlılarda mimari ve levhalardan celi şekli en çok kullanılan yazı türü sülüstür..
*osmanlı türk ta'lik ekolünün kurucusu YESARİZADE MUSTAFA İZZET'tir..

İSLAM AHLAK ESASLARI ACIKOGRETIM KONU ÖZET SINAV TARİH SORU CEVAP İLAHİYAT VS. Tefsir Tarihi Ve Usulü -arapca-hadis-islam ibadet es-islam inanç es-islam ahlak es-temel bilgi tek-islam tarihi-islam sanat tar.-islam edebiyatı-islam kurum med.-islam hukuku

İSLAM AHLAK ESASLARI
6.Ünite

Dört temel erdemin zıddı rezilet olarak görülebileceği gibi; onların 
aşırısı ve azlığı da rezilet olarak değerlendirilmektedir. Böylece asıl 
varlık, tam olana yani esasa verilmektedir. Varlıktan eksiklik bir tür 
yoksunluk yani rezilet olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bazı islam 
ahlâkçıları faziletlerin zıddının değil de, onların eksikliği ve 
aşırılığının rezilet olarak değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerler.

Rezilet sahibi kişilerin bulunduğu toplulukta fitne ve fesat çıkar. Bütün 
faziletler güzel iş ve davranışlardan ibarettir. Bu islam getirdiği 
prensiplerle Müslümanları faziletli insanlar yapmaya çalışmış böylece 
onlardan insanlığa örnek ve önder bir topluluk vücuda getirmek istemiştir. 
Erdemli şehir ve erdemli toplum anlayışının temelinde de bu ahlâk 
düşüncesi yatmaktadır. Yine erdemsiz toplumlar, rezilet özelliğini haiz 
yönetici ve bireylerden müteşekkildir.

Bedensel hastalıklar bedensel tıp ile tedavi edildiği gibi nefisten ve 
nefsin alışkanlıklarından kaynaklanan hastalıklar ahlâk ilmi yani ruhanî 
tıp ile tedavi edilmelidir.

Adalet erdemi ile "tevhid" ve ibadetler arasındaki ilişki reziletlerin 
tedavisi konusunda da ipucu verebilir. İman ruhun aydınlanması için en 
önemli ışıktır. İbadetler de sınırları bulmada, orta yolu tesis etmede, 
kısaca adaleti gerçekleştirmede en önemli kılavuzdur.

7.Ünite

I. Peygamberimiz, evlenecek olan şahıslara evlenecekleri adaylarda zenginlik, asalet ve güzellikten önce, ahlak güzelliği ve dindarlık aramalarını tavsiye etmiştir. (Buhari Nikah 16) 
II. Dinimize göre, bir erkek bir kıza talip olduğunda, o sonuçlanmadan o kıza başka birinin talip olması doğru değildir.
III. Nişanlılık, tarafların birbirini daha iyi tanımalarına yönelik, evliliğe hazırlık dönemidir.Bu dönemde nişanlılar evli gibi yaşayamazlar.Aralarında dini nikahta kıyılması doğru değildir. Nişanlı iken ayrılmaları durumunda bu nikah dini ve ahlaki problemlere neden olur. Doğrusu; dini nikahın resmi nikahtan sonra yapılmasıdır.Ülkemizdede uygulama bu yöndedir. 
IV. Peygamber efendimiz evlilik konusunda evlenecek olanların birbirine denk olmasını tavsiye etmiştir. (Tirmizi mevakit 13 ; Ahmet b. Hanbel, Müsned 1, 105)
V. Nefsin üç gücü : Arzu(şehvet),öfke(gazap) ve düşünme gücü
VI. Dinimizde ibadetlerin amacı Takva dır. Takva, genelde Allah korkusu olarak tanımlanır. Aslında Takva yı ‘’ bir müminde Allah ın sevgisini kaybetme korku ve endişesi olarak’’ şeklinde tanımlamak daha doğrudur.
VII. ‘’(Ve o kullar):Rabbimiz! Bize gözümüzü aydınlatacak eşler ve zürriyetler bağışla ve bizi takva sahiplerine önder kıl! Derler.’’ (Furkan/25:74) Görüldüğü gibi ayetin sonu bizi takva sahiplerine önder kıl şeklinde bitmektedir. Yani bu evlilik bu beraberlik sayesinde bizi takva sahiplerine önder yap. Bu ifadeden, tıpkı diğer ibadetler gibi evliliğin amacının ‘’TAKVA’’ olduğu anlaşılmaktadır. VIII. Aile bağına Neseb denir
IX. Dinimiz doğum anında vefat eden bir kadını Şehit kabul etmiştir
. X. Durkheim ailenin ‘’ahlaki bir temele dayanan beraberlik’’ olduğunu ifade eder.
XI. Toplumun çekirdeği olan aile ahlak mektebidir
. XII. Ailenin üzerine kurulduğu ahlaki değerler : Karşılıklı sevgi ve saygı – Paylaşım – Namus ve iffet – Sorumluluk bilinci – Sadakat ve vefa – Samimiyet ve iyi niyet
. XIII. ‘’ Hele bir deneyelim bakalım anlaşabilirsek devam ederiz’’ yaklaşımı samimi ve iyi niyetli bir yaklaşım değildir. Böyle bir düşünceyle aile yuvası kurulmaz
. XIV. Kur’an-ı Kerim’de hiçbir yerde çocuklarınızı seviniz şeklinde bir buyruğa raslanmaz. Ama anne babaya saygı emri farklı bağlamlarda tekrarlanır
. XV. Peygamber (sav) efendimiz, büyük günahların en büyüğünün ‘’ Allah’a şirk koşmak ve ana-babaya isyan etmek’’ olduğunu söylemiştir. (Buhari ‘’Edeb’’,6)
XVI. Çocukların anne baba üzerindeki hakları: Güzel bir isim sahibi olmak- Eşit muamele görme hakkı- Maddi ihtiyaçların karşılanması- Manevi ihtiyaçların karşılanması- Eğitim hakkı- Çocuk önünde pratik örnekler bulabilme.
XVII. Kardeşlerin birbiri üzerindeki hakları: Sevgi saygı,koruyup gözetmek ve birbirlerinin hakkına riayet etmek – Kıskanmamak – Büyük kardeşler küçük kardeşlere örnek olmalı – Aralarında dayanışma, birlik ve beraberlik. 

8. ÜNİTE TOPLUMSAL AHLAK
1. Felsefi antropoloji insanı biyopsişik bir varlık olarak niteler.
2. Ahlak Kant olmak üzere birçok ahlakçıya göre bir görevler ilmidir.
3. Üns ; ünsiyet etmek, başkalarıyla ilişki kurmak, insanlarla beraber yaşamak demektir. İnsan kavram olarak bile üns kökünden türemiştir.
4. Aristoya göre insan iyi geçinmeye yetenekli yani yaratılıştan medeni bir varlıktır.Ona göre insan nisyan(unutma) kökünden değil üns kökünden olduğunu söyler.
5. İnsan sorumluluklarını bilip başkalarıyla iyi geçindiği oranda yetkin insandır.
6. Temeddün kavramı da çeşitli mesleklere mensup insanların ihtiyaçlarını yardımlaşarak karşılamak suretiyle bir arada yaşadıkları yer anlamındaki Medine den türemiştir.
7. Toplumsal hayatta da insan ilişkilerini düzenleyen din hukuk ve ahlaktır.Üç kişinin oturduğu bir masaya iki bardak çay geldiğinde o iki bardak masanın üzerinde kişilerin önünde birkaç defa gider gelir. Üçü de çayı birbirine ikram etmekte arkadaşını kendisine tercih etmektedir: ‘’ Buyurun siz için ben biraz sonra gelecek olanı alırım . ‘’ İsar dediğimiz şey işte budur.
8. İslam ın özel anlamıda ‘’sırat-ı müstakim’’ (doğru yol) dir.
9. Kant da ahlaki emirleri ‘’ şartlı (hipotetik ) ve şartsız (katagorik) emir ‘’ şeklinde ikiye ayırırken , ahlakta şartsız emrin önemli olduğunu vurgulamıştır.
10. Vakıflar devlet elinin uzanamadığı konularda devletin yükünü hafifletmek sosyal yapıyı güçlendirmek ve sosyal adaleti gerçekleştirmek gayesiyle kurulmuş hayır kurumları kamu hizmetinin ve yatırımlarının tamamlayıcısı olan sivil yapılanmalardır.
11. İslam kavramının kökü olan silm huzur barış esenlik ve güvenlik demektir.
12. İslam kardeşliği, Kur’an-ı Kerim in ve Hz Peygamber in daha özel vurgu yaptığı ve üzerinde ısrarla durduğu ‘’ inanç kardeşliğidir’’.
13. Kur’an-ı Kerim in Hucurak suresinde bir bakıma İslam kardeşliğinin ilkeleri özet olarak ortaya konur.
14. Akrabalarımızla olan ilişki , İslam dini litaratüründe ‘’sıla – i rahim ‘’ kavramı ile ifade edilir. Akrabalık bağı demektir.
15. Aile ve akrabalarımızdan sonra yakın ilişki içinde bulunduğumuz kişiler komşularımızdır.
16. Kindi ve ibn miskeveyn e göre dost kavramı : Sen demek olan bir başkası dır
17. Aristo ‘’insan iyi durumda da kötü durumdada dosta ihtiyaç hisseder.


9. ÜNİTE İŞ AHLAKI
1. Batı dünyasında 1960 lardan itibaren özellikle önemsenmeye ve sadece dini ve felsefi bağlamında değil özellikle iktisadi ve idari bilimler alanında bağımsız bir araştırma konusu ve hatta disiplin olarak gelişmeye başlamıştır.
2. Ülkemizde de 2000 lerden itibaren işletme ve benzeri fakultelerde iş ahlakı dersleri okutulmaya ve bu konuda değerli eserler verilmeye başlanmıştır.
3. TEDMER tarafından şirketlerin üst düzey yöneticileri üzerinde yapılan Etik Barometre Araştırması na katılanlardan % 49,4 ü Türk iş dünyasının etik olmadığına inanmaktadır. Etik konusunda en fazla yol katetmiş sektörler olarak bankacılık ve finans % 63 ile ilk sırada yer alırken inşaat ve tekstil %1,2 lerde kalmaktadır.Etik konusunda yerli ve yabancı firmaların karşılaştırılmasında da üzücü bir sonuç ortaya çıkmakta, katılanların %81,3 ü yabancı firmaları daha etik bulmaktadır.
4. Etik kelimesi köken olarak Eski Yunan'a kadar gider Ahlak, ahlakla ilgili demektir ama aralarında farklar vardır. 
Ahlak ve Etik arasındaki fark : Etik daha çok ahlak üzerinde konuşur, sorgular, tartışır, düşünür, yargılar, Ahlak yöresel, Etik evrenseldir. Evrensel kabul gören kurallardır.( kitapta yazmıyor m.e.b sayfasından alıntı)
5. Gazali çalışma ticaret yapma kazanç sahibi olma gibi hususları epey övdükten sonra şöyle der : biz ticaretin mutlak şekilde her şeyden üstün olduğunu söylüyor değiliz.Ancak ticaret : a- Ya geçim için b- ya servet edinmek için c- yada geçimin biraz üstünde bir gelir sağlamak amacıyla yapılır.Hayır hasenat düşünülmeden sırf malı çoğaltmak ve mal biriktirmek için ihtiyaç fazlası mal teminie çalışmak yerilmiştir.
6. Önemli olan malın tam anlamıyla iyi niyetle ve helal yoldan kazanılmış olması ve kazandıktan sonra yapılması gereken zekatını sadakasını verme gibi hukuki ve ahlaki gereklerinin de yerine getiriliyor olmasıdır.
7. Hz Adem çiftcilerin, Hz Nuh marangozların , Hz Yusuf ekonomistlerin, Hz Davut el sanatçılarının Hz İsa tabiplerin Hz İbrahim ve Hz Muhammed (sav) tüccarların piri ver öerneği idi. Hz Ebu Bekir hububat maddeleri satarak geçinir Hz Ömer dericilikle uğraşırdı
8. İslam ahlakını özetleyen iki temel kavramın haramdan sakınmak ve helal kazanç kavramları olduğunu söylemek mümkündür.
9. İslam iş ahlakında aldatmama ve aldatılmamaya yönelik öğütlerden biride alış veriş esnasından yemin etmenin hoş görülmemesidir.
10. Gazalinin de belirttiği üzere ticaretle uğraşan kişiye dünyevi çalışmaları ahreti unutturmamalıdır.
11. İbn Haldun ‘ un işcilerde bulunması gereken erdemlerle ilgili en fazla liyakat ve güven üzerinde durduğu anlaşılmaktadır.
12. İbn Miskenveyn e göre eğer toplum halinde yaşayan insanlar birbirlerini seven kişilerse birbirlerine karşı adaletli davranırlar ve aralarında hiçbir anlaşmazlık ortaya çıkmaz.
13. Nasuriddin tusi ye göre de sevgi adaletten üstündür hatta adalete ihtiyaç insanlar arasındaki sevgi yoksunluğundandır. 
14. Kınalızadeye göre hizmetçiler veya işciler içinde sevgi her şeyden önce gelir.
15. Gazaliye göre insanlar 3 sınıfa ayrılır : 1- Dünya için çalışırken ahretini tamamen unutanlar. Bunlar helak olanlar arasında değerlendirilir. 2- Ahiret kaygısı yüzünden dünya geçimini umursamayanlar, Bunlar kurtuluşa erenler gurubuna girer. 3- Ahireti elde etmek için dünya geçimini dikkate alanlardır ki ölçülü davranan grup olup orta yolu izleyenler arasında mütalaa edilirler.
16. Aristotales e göre insanın erdemi insanın iyi olmasını ve kendi işini iyi gerçekleştirmesini sağlayan huy olmalıdır.
17. İfrat ve tefirt i İslam dini ve dolayısıyla ahlakın da da klasik dönemin felsefi ahlakında da yanlış olan ve ahlaki bulunmayan tutum ve davranışlardırç
18. Erdem ekonomi ilişkisinde minimum düzeyin pusulası kendin için istediğini kardeşin/başkası içinde iste kendin için istemediğini kardeşin / başkası içinde isteme buyruğudur. En öncelikli erdemler hak ve adalettir.
19. Erdem ekonomi ilişkisinde mutedil düzey in ana ilkesi faydalılık ilkesi faydalı olma kuralıdır.en öncelikli erdemleri güven ve iyilik severliktir.
20. Erdem ekonomi ilişkisinde maksimum düzey için arzu edilen şey işcinin işvereni, işverenin işcisini ver her ikisinin de yaptıkları işi ve iş arkadaşlarını azami derecede sevmeleridir.en Önemli erdemleri merhamet ve sevgidir.


10. ÜNİTE ÇEVRE AHLAKI
Çevre ahlakının ele aldığı konularla ilgili yaklaşık 500 ayet vardır.
İbn Miskeveyn in Ahlakı olgunlaştırma adlı eserinde ‘’Bitkiyi cansızlardan üstün kılan özellik ‘’ ve ‘’ hayvanların dereceleri ‘’ gibi bölüm başlıklarına rastlanırken , Ahmet Hamdi Aksekini ‘nin Ahlak ilmi ve İslam ahlakı adı kitabında ‘’Hayvanlara şefkat’’ gibi bölüm başlıkları vardır.
Çevre konusunun bağımsız bir ahlak disiplini haline gelmesinin çevre sorunlarının küresel bir kriz halini aldığı 20. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren başladığı bilinir.
Çevre sorunlarının kaynağı çevre değil insandır.
Yüzeysel ekolojiye göre bitki ve hayvan türleri gibi doğal çeşitlilik insanın kullanabileceği bir kaynak olarak yararlı görülürken ve korunması gerektiği savunulurken, derin ekolojiye göre doğal çeşitliliğinin her bir öğesinin insana sağladığı yarardan bağımsız olarak kendi özsel değeri vardır ve onlar bundan dolayı korunmalıdır. Yine örneğin çevre kirliliği, yüzeysel ekolojiye göre ekonomik büyümeyi tehdit ediyorsa azaltılmalıdır ; oysa derin ekolojiye göre çevre kirliliğinin azaltılması ekonomik büyümeden daha önce gelir ve buna bakılmaksızın azaltılmalıdır.
YARARLILIK (MENFAAT) KURAMI : İnsanın yarar ve zararıdır. Bu kuram büyük ölçüde insan merkezi (antroposentrik ) denilebilecek bir kuramdır. 2 temel ilkesi nimet ve ayet tir.
NİMET İLKESİ ’ ÇEVRE NİMETTİR ‘ :çevremizdeki varlıklar bizim için birer nimet ihtiyaçlarımızı karşılamaya ve kendilerinden istifade etmemize yönelik birer kaynaktır. Yerdeki gökteki bu nimetlerin sadece insanlar için değil, bütün canlılar içindir. En önemli nimetlerin başında su gelir.Buyrukları: Kirletme-İsraf etme.
AYET İLKESİ ‘ÇEVRE AYETTİR’: Ayet ilkesi her şeyden önce insanları çevreyi gözlemleyip düşünmeye (taakkul) ve bu derin düşünceden değerli ve doğru dersler çıkarmaya (tefekkür) çağırmaktadır.Buyruğu düşün-Ders al.
SORUMLULUK (MESULİYET) KURAMI : Çevremizdeki varlıklara bizim faydamıza olup olmamaları açısından ziyade onların hakları ve bizim de onlara karşı ödevlerimiz görevlerimiz yükümlülük ve sorumluluklarımız açısından bakmayı esas alır. 2 temel ilkesi emanet ve hilafettir.
EMANET İLKESİ ‘ÇEVRE BİZE EMANETTİR ‘ : Çevre insana emanettir; yani insan çevrenin asıl saibi değildir, onu sadece emaneten kullanmaktadır. Özellikle ona zarar vermemek asıl sorumluluktur.Buyruğu hıyanet etme- koru.
HİLAFET İLKESİ ‘ Biz yeryüzünün halifeleriyiz’ : Hilafet ilkesinin gerektirdiği en önemli sorumluluklardan birincisi çevreyi imar etme ve geliştirme, ikincisi de çevreyle olan imtihanımızı denenmemizi sınanmamızı kazanmaktır.Buyruğu imar et- imtihanı kazan.
ERDEMLİLİK (FAZİLET) KURAMI : herhangi bir şeye yada çevreye gönüllülük ve erdemlilik açısından bakmaktır. 2 temel ilkesi merhamet ve muhabbettir.
MERHAMET İLKESİ:Çevreyle ve özellikle de çevremizdeki canlılarla ilişkimizde riayet etmemiz gereken en önemli erdemlerden biri merhamettir. Merhamet salim olmamak zulüm etmemek merhametsiz olmamaktır. Buyruğu zalim olma- merhametli ol
MUHABBET İLKESİ ‘ MUHABBET TÜM VARLIĞI KAPSAR ‘ : Muhabbet veya sevgi birçok erdemsizliğin önleyen birçok erdemi de kapsayan ve gerektiren en yüksek erden yada en yüksek erdemlerden biridir. Gerçek sevgi sevilene karşı yapılabilecek bütün kötülükleri de önler.Sevgi ile ilgili bu hususlar çevre sevgisi içinde geçerlidir. Sevgi canlı cansız tüm varlığı kapsar. Buyruğu sev - iyilik et
BİLGELİK (HİKMET) KURAMI : Bilgelik erdemli davranışlarında da ötesinde bir derinlik , sıradan insanlar bir yana , sorumluluğunu yerine getiren erdemli insanların bile kavrayış gücünü aşan biçimde , varlıklar , olaylar ve olguların arka planına vukufiyet ve bunun gerektirdiği gibi davranabilme, ama aynı zamanda bilgisinin sınırı konusu dan sıradan insandan bile daha mütevazi olabilme gibi üstün niteliklerin ortak adıdır.2 temel ilkesi ubudiyet ve kutsiyettir.
UBUDİYET İLKESİ ‘HER VARLIK ABİDTİR’ : Ubudiyet ilkesi canlı cansız bütün varlıkları abid olarak görmek gerektiğini çağrıştıran bir ilkedir. Çünkü Kur’an-ı Kerim de defalarca çevredeki bütün varlıkların Allah’ ı tesbih ettiği ve O’na secde ettiği gibi hususlar açıkça belirtilmektedir. Buyruğu Abid olarak gör – takvada yarış.
KUTSİYET İLKESİ ‘HER VARLIK KUTSALDIR’ : Kutsiyet ilkesi doğadaki tüm varlıkların abit olmalarının da ötesinde kutsal bir değer taşıdıklarının kabulü anlamına gelir.Her yerin Allah ın olması ve Allah ın nurunu yansıtması her yere kutsalın yansıması ve ondan bir şeylerin taşıyıcısı olarak bakmanın mümkün meşru ve hatta makbul olduğunu göstermektedir. Bu da İslam çevre etiğinin en üst düzey ilkesidir. Buyruğu mescit bil – kutsal say
Not: 209-210 sayfadaki kuram 8 ilke ve 16 buyruk şemasına bak.